در سیستم‌های گرمایشی، دودکش‌ها نقش اساسی در هدایت گازهای حاصل از احتراق به بیرون از محیط ایفا می‌کنند و طراحی آن‌ها باید متناسب با نوع موتورخانه باشد تا ایمنی و کارایی سیستم تضمین شود. تفاوت دودکش موتورخانه ساختمانی با دودکش موتورخانه استخر به عوامل متعددی مانند نوع سوخت مصرفی، میزان رطوبت محیط، دمای گازهای خروجی و استانداردهای ایمنی وابسته است که هرکدام در طراحی، جنس و نحوه نصب این دودکش‌ها تأثیرگذارند.
تفاوت دودکش موتورخانه ساختمانی با دودکش موتورخانه استخر در چیست؟
دودکش موتورخانه یکی از بخش‌های حیاتی سیستم گرمایشی محسوب می‌شوند که وظیفه تخلیه گازهای حاصل از احتراق را بر عهده دارند. طراحی و اجرای صحیح این دودکش‌ها نه‌تنها بر عملکرد تجهیزات گرمایشی تأثیر می‌گذارد بلکه از بروز خطراتی مانند تجمع گازهای سمی و کاهش راندمان موتورخانه جلوگیری می‌کند. بااین‌حال دودکش موتورخانه ساختمانی و دودکش موتورخانه استخر تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند چراکه هر یک از این فضاها شرایط فیزیکی و شیمیایی خاص خود را دارند که بر نحوه طراحی، نصب و نگهداری دودکش اثرگذار است. در ادامه به بررسی تفاوت‌های اصلی این دو نوع دودکش می‌پردازیم.
تأثیر میزان رطوبت محیط بر طراحی دودکش
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های دودکش موتورخانه ساختمانی و دودکش موتورخانه استخر میزان رطوبت محیطی است که در آن قرار دارند. در ساختمان‌های مسکونی، اداری یا تجاری میزان رطوبت معمولاً در حد متعادل است و تأثیر چندانی بر عملکرد دودکش ندارد. اما در موتورخانه استخر به دلیل وجود آب در حجم بالا و تبخیر مداوم رطوبت محیط به‌مراتب بیشتر از موتورخانه‌های ساختمانی است. این رطوبت بالا می‌تواند منجر به ایجاد خوردگی در دودکش‌های فلزی و کاهش عمر مفید آن‌ها شود. به همین دلیل در موتورخانه استخر معمولاً از دودکش‌هایی با جنس مقاوم‌تر در برابر رطوبت مانند استیل ضدزنگ یا دودکش‌های دوجداره مخصوص استفاده می‌شود تا از زنگ‌زدگی و خرابی زودرس جلوگیری گردد.
تفاوت در دمای گازهای خروجی
دمای گازهای خروجی از موتورخانه‌های ساختمانی و استخر تفاوت چشمگیری دارد. در موتورخانه‌های ساختمانی، بویلرها و مشعل‌ها معمولاً برای گرمایش فضاهای داخلی و تأمین آب گرم مصرفی به کار می‌روند که دمای گازهای خروجی در آن‌ها متعادل‌تر و کمتر است. اما در موتورخانه استخر بویلرها باید حجم بالایی از آب را به دمای مطلوب برسانند که این امر باعث افزایش دمای گازهای خروجی می‌شود. این اختلاف دما می‌تواند بر جنس و نوع عایق‌بندی دودکش تأثیر بگذارد به‌طوری‌که در موتورخانه استخر استفاده از دودکش‌هایی با مقاومت حرارتی بالا و عایق‌کاری ویژه ضروری است تا از افت راندمان آسیب به سازه و خطرات ناشی از دمای بالا جلوگیری شود.
تفاوت در نوع و میزان آلاینده‌های تولیدی
میزان و نوع آلاینده‌هایی که در فرایند احتراق تولید می‌شوند یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده در طراحی دودکش موتورخانه‌ها است. در موتورخانه‌های ساختمانی سوخت‌های رایجی مانند گاز طبیعی یا گازوئیل مورد استفاده قرار می‌گیرند که محصولات احتراقی آن‌ها عمدتاً شامل دی‌اکسیدکربن، بخارآب و مقدار کمی مونوکسیدکربن است. اما در موتورخانه‌های استخر به دلیل شرایط خاص دمایی و گاهی استفاده از سوخت‌های سنگین‌تر میزان آلاینده‌های خروجی می‌تواند بیشتر باشد. درنتیجه در طراحی دودکش استخر، قطر و ارتفاع آن باید به‌گونه‌ای در نظر گرفته شود که تخلیه گازهای سمی به شکل مؤثر انجام شود و از تجمع آلاینده‌ها در محیط جلوگیری گردد.
تفاوت در استانداردهای ایمنی و نصب
ازآنجایی‌که موتورخانه استخر در محیطی مرطوب و معمولاً بسته قرار دارد استانداردهای ایمنی آن سخت‌گیرانه‌تر از موتورخانه‌های ساختمانی است. در ساختمان‌های معمولی نصب دودکش مطابق با ضوابط کلی تهویه انجام می‌شود اما در استخرها سیستم دودکش باید به‌گونه‌ای طراحی گردد که علاوه بر خروج کامل گازهای سمی از بازگشت گازهای خطرناک مانند مونوکسیدکربن به محیط استخر جلوگیری کند. برای این منظور معمولاً از سیستم‌های مکش اجباری (فن دودکش) استفاده می‌شود تا خروج گازها با فشار و سرعت مناسب انجام گیرد.
تفاوت در نیاز به نگهداری و تمیزکاری دودکش
با توجه به میزان بخارآب و آلاینده‌هایی که در دودکش موتورخانه استخر تجمع می‌یابند این دودکش‌ها نیاز به بررسی و تمیزکاری مداوم‌تری نسبت به دودکش‌های ساختمانی دارند. در ساختمان‌ها دودکش‌ها معمولاً هرچند سال یک‌بار نیاز به نظافت دارند اما در استخرها به دلیل وجود رسوبات و احتمال گرفتگی ناشی از رطوبت و ترکیبات شیمیایی آب، بازبینی و سرویس‌های دوره‌ای باید به‌صورت منظم انجام شود تا از انسداد کاهش راندمان و خطرات احتمالی جلوگیری گردد.
تفاوت در سیستم تهویه کمکی
در برخی از موتورخانه‌های استخر علاوه بر دودکش‌های سنتی از سیستم‌های تهویه کمکی برای تخلیه بخار و گازهای مضر استفاده می‌شود. این سیستم‌ها شامل فن‌های تخلیه، دریچه‌های تنظیم فشار و حتی سیستم‌های جذب رطوبت هستند که به کاهش میزان رطوبت و بهبود عملکرد دودکش کمک می‌کنند. در مقابل موتورخانه‌های ساختمانی معمولاً نیازی به چنین سیستم‌های کمکی ندارند زیرا شرایط محیطی آن‌ها پایدارتر است.
تأثیر محل نصب و مسیر دودکش
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم نحوه نصب و مسیر دودکش است. در موتورخانه‌های ساختمانی دودکش‌ها معمولاً به‌صورت عمودی طراحی می‌شوند و مسیر خروجی گازها تا بام ساختمان امتداد دارد. اما در موتورخانه استخر به دلیل موقعیت خاص استخرها گاهی لازم است از مسیرهای افقی یا زانویی‌های متعددی استفاده شود که این امر نیازمند طراحی دقیق برای جلوگیری از تجمع گازهای خطرناک است.
تفاوت در میزان فشار هوای داخل دودکش و سیستم مکش
یکی از نکات مهم در عملکرد دودکش میزان فشار هوای داخلی و نحوه مکش گازهای خروجی است. در موتورخانه‌های ساختمانی اختلاف دمای گازهای احتراقی و هوای بیرونی باعث ایجاد جریان طبیعی در دودکش شده و گازهای آلاینده را به سمت بیرون هدایت می‌کند. درحالی‌که در موتورخانه استخر به دلیل دمای بالای گازهای خروجی و شرایط رطوبتی گاهی نیاز به استفاده از سیستم‌های مکش اجباری یا فن‌های تقویت‌کننده برای بهبود عملکرد دودکش وجود دارد. این سیستم‌ها کمک می‌کنند تا جریان گازهای خروجی به‌صورت یکنواخت و بدون اختلال انجام شود.
تفاوت در جنس متریال به‌کاررفته در دودکش
جنس دودکش‌ها در موتورخانه‌های ساختمانی و استخری به دلیل تفاوت در شرایط محیطی و ترکیبات گازهای خروجی با هم فرق دارند. در ساختمان‌های معمولی دودکش‌ها اغلب از مصالحی مانند استیل گالوانیزه، سیمان یا آجرهای مقاوم در برابر حرارت ساخته می‌شوند که مقاومت خوبی در برابر دما و مواد شیمیایی دارند. اما در موتورخانه استخر به دلیل رطوبت بسیار بالا و وجود بخارات اسیدی ناشی از کلر و سایر مواد شیمیایی استخر دودکش‌های فلزی معمولی به‌سرعت دچار خوردگی می‌شوند. به همین دلیل در این محیط‌ها معمولاً از دودکش‌های استیل ضدزنگ، پلاستیک‌های مقاوم در برابر حرارت یا دودکش‌های دوجداره با پوشش ضدخوردگی استفاده می‌شود تا طول عمر بیشتری داشته باشند.
منبع: شهر کانال