ورق های سیاه یا گرم از جمله ابتدایی ترین فلزات تخت فولادی تا به امروز شناخته شده اند و از طریق فرآیند نورد گرم تولید می شوند، اما یک ضعف بزرگ دارند و آن مقاومت بسیار پایین در برابر عوامل اکسیداسیون و رطوبتی می باشد. در واقع برای از بین بردن این ضعف در آهن آلات و محصولات فولادی یک عملیات بر روی آن ها صورت می گیرد که گالوانیزاسیون نام داشته و سبب تولید ورق گالوانیزه خواهد شد. فولاد گالوانیزه نیز به سبب داشتن ویژگی های منحصر به فرد کاربردهای بسیاری را در صنایع به خود اختصاص داده است؛ از این رو در این مطلب قصد بررسی تفاوت ورق گالوانیزه و سیاه را داریم تا در زمان به کارگیری و خرید با اطلاعات کافی سفارش خود را ثبت کنیم.

تفاوت در کاربرد

اصلی ترین تفاوت ورق گالوانیزه با سیاه در کاربرد این فلزات می باشد. همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، محصولات گرم از جمله ابتدایی ترین فلزات به شمار می آیند و تقریباً در تمامی مصارف صنعتی کاربرد دارند. این در صورتی است که ورق های گالوانیزه محصولات ثانویه ای هستند که به صورت غیر مستقیم از ورق سیاه تولید شده و در صنایع کوچک تر و عمومی تر به کار برده می شوند.

بیشترین کاربرد ورق سیاه در صنایع ساختمان سازی، پتروشیمی، لوله سازی، ساخت سیستم تعلیق خودرو و قطعات و ماشین آلات صنعتی است؛ در صورتی که ورق گالوانیزه در ساخت ساندویچ پانل، قوطی، پروفیل، بدنه خودروها، بدنه لوازم خانگی، تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و مواردی از این قبیل که عمومی تر هستند، کاربرد دارند. همین موضوع سبب شده تا سطح ظاهری و ضخامت این فلزات نیز با یک دیگر تفاوت داشته باشد.

تفاوت در تولید

طبیعی است که تفاوت در روند تولید سبب ایجاد سایر تمایزها میان ورق های سیاه و گالوانیزه شده باشد. تولید محصولات گرم از طریق انجام فرآیندهای احیا و فراوری بر روی سنگ آهن و تبدیل آن به اسلب فولادی در جهت صورت گرفتن عملیات نورد گرم است. این عملیات بر روی اسلب فولادی که آنالیز شیمیایی و عرض نهایی آن در مراحل قبلی انجام شده است، صورت می گیرد و دمای بسیار بالایی در حدود 932 درجه سانتی گراد را نیز بر آن اعمال می کنند. این حرارت بالا در بخش نورد سبب شده تا شیت ها کاهش ضخامت یابند و سطح ظاهری زبر، اما صاف و مستحکم را دریافت کنند.

این در صورتی است که ورق های گالوانیزه به نوعی از طریق ورق سیاه به دست می آیند. برای تولید این فلزات پوشش دار، ابتدا محصولات گرم به صورت شیت اسیدشویی شده و سپس تحت فرآیند نورد سرد قرار می گیرند. این فرآیند همراه با مراحل مختلف نورد، بازپخت و پرداخت سطحی می باشد که سبب تولید ورق های سرد یا روغنی می گردد. در نهایت با آماده سازی شیت ها و سپس غوطه ور کردن آن ها در حوضچه های حاوی فلز روی مذاب (450 درجه سانتی گراد) لایه پوششی بر سطح شیت ها اعمال شده و ورق گالوانیزه به دست می آید. این پوشش سبب ایجاد مقاومت بالا در این فلز در برابر عواملی از جمله خوردگی و زنگ زدگی خواهد شد که بسته به غلظت پوشش، نحوه سرد کردن و ضخامت آن متفاوت است.

تفاوت در مشخصات

مشخصات ورق سیاه شامل بازه ضخامتی 2/1 تا 100 میلی متر، عرض متغیر 650 تا 2000 میلی متر و طول مطابق با سفارش خریدار است؛ در صورتی که فولاد گالوانیزه دارای ضخامت های 18/0 تا 4 میلی متر، عرض های 1000 تا 1500 میلی متر و طول های متغیری می باشد.

این موضوع به مواد اولیه این دو فلز باز می گردد که برای ورق سیاه، اسلب به دست آمده از سنگ آهن و برای ورق گالوانیزه، محصولات سرد تولید شده از ورق سیاه هستند. قابلیت مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی، رنگ آمیزی، فرم دهی و وزن سبک از دیگر ویژگی های منحصر به فرد ورق گالوانیزه هستند که ورق سیاه از آن برخوردار نمی باشد. بر خلاف آن سازگاری با انواع شرایط محیطی و استحکام بالا در برابر سایش و حرارت از مشخصات ورق سیاه به شمار می آیند.

تفاوت در رنگ

از نظر ظاهری نیز ورق سیاه دارای سطحی زبر و رنگی کدر و تیره می باشد، اما استحکام آن در برابر نیروهای مختلف ستودنی است. این موضوع به سبب فرآیند تولید آن می باشد که تحت دمای بسیار بالایی انجام می گیرد. ورق گالوانیزه بر خلاف آن رنگی نقره ای روشن داشته و سطحی بسیار صاف و صیقلی را به خود اختصاص می دهد؛ زیرا از طریق فرآیند نورد سرد عملیات های مختلفی جهت بهبود خواص مکانیکی و ساختار کریستالی و همچنین پرداخت سطحی آن صورت می گیرد و سبب زیباسازی سطح محصول نهایی می گردد.

همچنین ورق های گالوانیزه در زمان سرد شدن پوشش روی و میزان درصد غلظت آن، یک سری عیوب سطحی بر روی آن ها باقی می ماند که نحوه تشخیص را راحت تر کرده و اسپانگل نامیده می شوند. فولاد گالوانیزه با انواع اسپانگل یا گل گالوانیزه ریز، درشت و متوسط تولید و عرضه می گردند.

تمایز در مقاومت

به صورت کلی می توان گفت از نظر مقاومت در برابر سایش، ضربه، فشارهای پیچشی و خمشی ورق سیاه عملکرد بسیار بهتری نسبت به ورق گالوانیزه دارد، اما از سوی دیگر نیز می توان به مقاومت منحصر به فرد فولاد گالوانیزه در برابر اکسیداسیون، زنگ زدگی، رطوبت و خوردگی اشاره کرد که به سبب داشتن پوشش روی بر سطح آن می باشد.

در واقع تمایز در مقاومت و استحکام این دو فلز سبب به کارگیری محصولات گرم در مصارف صنعتی مانند پتروشیمی و ابزار آلات شده است؛ در صورتی که محصولات گالوانیزه در مصارف عمومی تر که سطح ظاهری و میزان مقاومت در برابر عوامل اکسیدی و رطوبتی مد نظر است، به کار می روند.

تمایز در قیمت

و در پایان می توان به اصلی ترین دغدغه خریداران ورق سیاه و گالوانیزه اشاره داشت که مربوط به قیمت این فلزات است. درست است که این موضوع تا حد زیادی به ویژگی های اصلی این فلزات باز می گردد؛ زیرا آن ها از منظرهای ذکر شده با یک دیگر تفاوت های بسیاری دارند. پس همان طور که حدس می زنید، ورق سیاه با اختصاص دادن عنوان ابتدایی ترین ورق تخت فولادی به خود، دارای قیمت مقرون به صرفه تری می باشد. البته لازم به ذکر است قیمت ورق گالوانیزه نیز نسبت به فولادهایی مانند استنلس استیل که دارای ویژگی هایی مشابه این فلز هستند، بسیار مناسب و مقرون به صرفه می باشد.

تفاوت گالوانیزه گرم و سرد

تفاوت اصلی بین ورق گالوانیزه گرم و سرد در روش گالوانیزه کردن و درجه حرارت استفاده شده در فرآیند گالوانیزه کردن است. در ادامه به توضیح هر یک از این نوع ورق‌ها می‌پردازم:

گالوانیزه گرم

روش گالوانیزه کردن گرم: در این روش، ورق فولادی درجه حرارت بالا (با دمای بالای 450 درجه سانتیگراد) به همراه رویه‌ای از رویه آلیاژ روی (زنگ‌آهن) در تابلوی گالوانیزه قرار می‌گیرد. در نتیجه، لایه‌ای از آلیاژ روی روی سطح ورق تشکیل می‌شود. این لایه گالوانیزه حاصل از فرآیند گرم دارای ضخامت بالا و استحکام مکانیکی بیشتری نسبت به ورق گالوانیزه سرد است.

گالوانیزه سرد

روش گالوانیزه سرد: در این روش، ورق فولادی درجه حرارت پایین‌تری (به طور معمول حدود ۴۵ درجه سانتیگراد) به همراه رویه‌ای از رویه آلیاژ روی (زنگ‌آهن) در تابلوی گالوانیزه قرار می‌گیرد. این فرآیند درجه حرارت کمتری نسبت به گالوانیزه گرم دارد و لایه گالوانیزه بسیار نازک‌تر از آن است.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی تفاوت های میان فولاد گالوانیزه و سیاه پرداختیم تا در زمان خرید اطلاعات کافی در این مورد داشته باشید. حال به راحتی می توانید تشخیص دهید در زمان پوشش دهی سقف ساختمان یا ساخت بدنه خودرو، استفاده از فولاد گالوانیزه مناسب بوده؛ در صورتی که برای ساخت لوله های تأسیساتی و انتقال و همچنین مصارف صنعتی مانند سدسازی، ورق سیاه استحکام و قابلیت های بسیار بیشتری را به خود اختصاص می دهد. همچنین باید گفت این دو فلز از نظر گرید و ترکیبات شیمیایی نیز با یک دیگر تفاوت دارند. ورق سیاه به دارا بودن گریدها یا کیفیت های متنوع مناسب با انواع مصارف صنعتی شهرت دارد، اما گریدها یا کیفیت های ورق گالوانیزه بسیار کمتر و مناسب با مصارف عمومی تر که نیاز به سطح ظاهری زیبا، مقاومت در برابر زنگ زدگی و قابلیت فرم پذیری است، می باشند.