ویروس پاپیلومای انسانی (hpv) نوعی ویروس است که از طریق تماس پوست به پوست یا تماس جنسی منتقل می‌شود. اگرچه اغلب به صورت خود به خود رفع می‌شود و استفاده از صابون گانودرما برای زگیل تناسلی در این مسیر بی تاثیر نیست اما انواع خاصی از آن می‌تواند عوارضی مهمی را در فرد مبتلا ایجاد کند؛ از زگیل‌های تناسلی گرفته تا سرطان. واکسن hpv که با نام واکسن گارداسیل یا واکسن زگیل تناسلی شناخته می‌شود، یک واکسن ایمن و موثر است که می‌تواند کودکان و زنان و مردان بزرگسالان را در مقابل عوارض مختلف این ویروس ایمن کند.
متخصصان توصیه می‌کنند که بهتر است نوجوانان این واکسن را در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی دریافت کنند. این مسئله از این جهت اهمیت دارد که نقش محافظتی واکسن، پیش از قرار گرفتن احتمالی نوجوان در مقابل ویروس (اولین رابطه جنسی) آغاز می‌شود. البته دریافت آن حتی تا سن ۴۵ سالگی هم امکان‌پذیر و موثر است.
ویروس پاپیلومای انسانی بسیار شایع است و بیشتر افرادی را که رابطه جنسی بدون کاندوم، شرکای جنسی متعدد، سیستم ایمنی ضعیف، زخم‌های پوستی و… دارند را درگیر می‌کنند. برخی از سویه‌های این ویروس در صورت آلوده کردن فرد می‌توانند به بیماریهای خطرناکی مانند سرطان منجر شوند. استفاده از صابون قارچ گانودرما باعث کاهش علایم این بیماری میگردد. واکسیناسیون علیه آن به کمک واکسن hpv در چند سال گذشته در نقاط مختلف جهان آغاز شده و میلیون‌ها نفر تا امروز در مقابل آن واکسینه شده‌اند.
طبق جدیدترین یافته‌ها، بروز پیش‌سازهای سرطان دهانه رحم در میان زنان واکسینه شده در آمریکا تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. همچنین عفونت‌های hpv ایجاد کننده زگیل تناسلی در زنان جوان و عفونت‌هایی با منشا hpv در دختران نوجوان هم به ترتیب ۷۱ و ۸۶ درصد در افراد واکسینه شده کاهش داشته است.
واکسن گارداسیل چیست؟
این واکسن اولین نوع واکسن علیه ویروس پاپیلومای انسانی است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شد و مجوزهای لازم را دریافت کرد. این نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم، مقعد و آلت تناسلی دارد. چهار سویه ۶، ۱۱، ۱۶ . ۱۸ ویروس توسط این واکسن پوشش داده می‌شوند و اگر فردی قبل از تزریق واکسن به هیچ یک از این سویه‌ها آلوده نشده باشد، بعد از تزریق آن با احتمال ۹۹ درصد هرگز دچار نخواهد شد.
گرچه کارکرد اصلی واکسن hpv پیشگیری از بیماری است، اما تزریق آن در افراد مبتلا هم ممکن است موثر باشد. به این صورت که وقتی فرد به یک نوع از ویروس مبتلا باشد، تزریق واکسن جلوی ابتلای فرد به سویه‌های دیگر ویروس را خواهد گرفت.
کاربرد واکسن hpv
به دختران و پسران 12 تا 13 ساله واکسن HPV به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون NHS ارائه می شود. واکسن HPV به محافظت در برابر سرطان های ناشی از HPV کمک می کند، از جمله:
- سرطان دهانه رحم
- برخی از سرطان های دهان و گلو (سر و گردن).
- برخی از سرطان های ناحیه مقعد و تناسلی
- همچنین به محافظت در برابر زگیل تناسلی نیز کمک می کند
در انگلستان، دختران و پسران 12 تا 13 ساله به طور معمول اولین واکسن HPV را دریافت می‌کنند و پیشنهاد می شود که دوز دوم 6 تا 24 ماه پس از اولین دوز ارائه می شود. البته مهم است که هر دو دوز واکسن تزریق شود تا اثربخشی داشته باشد. واکسن گارداسیل واکسنی است که برای این موارد استفاده می‌شود.
بهترین زمان زدن واکسن گارداسیل
سازمان غذا و داروی آمریکا سه نوع واکسن را برای محافظت از افراد در برابر ویروس پاپیلومای انسانی تصویب کرد. این واکسن‌ها گارداسیل، گارداسیل ۹ و گارداسیل ایکس نام داشتند که هر کدام بسته به سن افراد، شامل دوزهای دو یا سه مرحله‌ای بودند. از سال ۲۰۱۶ تنها واکسنی که در ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گیرد گارداسیل ۹ است که بیشترین سویه‌های hpv (۹ سویه) را مورد هدف قرار می‌دهد.
سویه‌های ۱۶ و ۱۸ زمینه‌ساز عفونت‌های پرخطری هستند که می‌تواند به سرطان دهانه رحم یا مقعد منجر شود. سویه‌های ۶ و ۱۱ دو سویه شناخته شده در ایجاد زگیل‌های تناسلی هستند که با تزریق واکسن احتمال بروز آن‌ها به شدت کاهش می‌یابد. اگر دچار لک صورت هستید می توانید از صابون گانودرما برای لک صورت استفاده کنید.
واکسن hpv در نوجوانان دو دوز تزریق می‌شود و توصیه می‌شود که پیش از شروع اولین رابطه جنسی در آنان انجام شود. بهترین زمان دریافت آن بین سنین ۹ تا ۲۶ سالگی است. دوز دوم واکسن حدود ۶ تا ۱۲ ماه بعد از تزریق دوز اول انجام می‌شود. به نظر می‌رسد برای افراد زیر ۱۵ سال دریافت واکسن با دو دوز کافی باشد. اما برای سایر افراد با توجه به نوع واکسن، ممکن است دریافت ۳ دوز لازم باشد.
نحوه تزریق واکسن گارداسیل به صورت عضلانی و توسط پزشک انجام می‌شود و دوز دوم را دو ماه و دوز سوم را شش ماه بعد از تزریق اول باید دریافت کرد. لازم است بدانید که برای بهره‌مندی از محافظت کامل واکسن، حتما باید تزریق همه دوزها در زمان مورد نظر انجام شود.
مزایا و معایب واکسن گارداسیل
واکسن گارداسیل مزایا و معایبی دارد که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد
مزایای واکسن گارداسیل
واکسن hpv می‌تواند از افراد در مقابل سویه‌های خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی که عامل ایجاد برخی از بیماریهای جدی و خطرناک هستند محافظت کند. در واقع مهم‌ترین مزیت این واکسن، نقش آن در پیشگیری از سرطان‌های دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و زگیل‌های تناسلی است. این واکسن جزو واکسن‌های ایمن و بی‌خطر بوده و تاکنون هیچ عارضه جدی و طولانی مدتی برای آن شناسایی و تایید نشده است.
معایب واکسن گارداسیل
تا کنون ویژگی منفی خاصی برای این واکسن ثبت نشده است و شاید مهم‌ترین نقطه ضعف آن، عدم توانایی در پیگشیری از همه انواع سرطان‌های مربوط به hpv باشد. با این حـال این واکسن بر مهم‌ترین انواع این سرطان‌ها اثرگذاری لازم را دارد. برخی افراد نگران هستند که تزریق آن عوارض جانبی جدی یا تاثیرات بلند مدتی بر توانایی باروری آن‌ها داشته باشد. مطالعات متعددی که در سال‌های گذشته بر روی انواع این واکسن انجام شد نشان داد که گارداسیل به اندازه سایر واکسن‌ها ایمن است و افراد دریافت کننده آن در معرض عوارضی بیشتر از سایرین نیستند.
می‌توان گفت که واکسن hpv یا واکسن گارداسیل نه تنها اثر منفی بر قدرت باروری افراد ندارد، بلکه ممکن است باعث بهبود آن در زنانی شود که در معرض عفونت‌های جنسی قرار گرفته اند. اگر بخواهیم معایب این واکسن را به صورت تفکیک شده بیان کنیم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- این واکسن از همه سرطان‌های مربوط به hpv جلوگیری نمی‌کند و فقط در مقابل برخی از آن‌ها مقاومت ایجاد می‌کند. بنابراین بسیار مهم است که زنان به طور منظم آزمایش‌های مربوطه مانند تست پاپ اسمیر، و معاینات لازم را برای بررسی علائم سرطان به ویژه دهانه رحم انجام دهند.
- این واکسن از سایر عفونت‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند و بیماریهای مرتبط با آن‌ها را درمان نمی‌کند. بنابراین برای جلوگیری از ابتلای به آن‌ها در طول رابطه لازم است از کاندوم و یا ابزارهای مشابه استفاده کنید. برای مطالعه بیشتر درباره به مقاله مرتبط با آن در وب‌سایت حال مراجعه کنید.
بهترین و موثرترین روش برای پیشگیری از hpv، تزریق واکسن گارداسیل در نوجوانان ۱۱ تا ۱۲ ساله است
عوارض جانبی واکسن گارداسیل
اکثر افرادی که این واکسن را دریافت می‌کنند، هیچ عارضه جانبی خاصی نخواهند داشت. با این حـال برخی افراد ممکن است عوارض خفیف تا متوسطی را تجربه کنند. برخی از مهم‌ترین و شایع‌ترین عوارض جانبی بعد از تزریق واکسن hpv عبارتند از:
- درد یا تورم در محل تزریق واکسن
- تب خفیف
- سردرد
- خستگی
- درد عضلانی
- درد مفصل
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد در شکم
- اسهال
در موارد نادر ممکن است افرادی بعد از تزریق واکسن دچار کهیر یا تنگی نفس شوند. این نشانه‌ها در افراد مختلف با شدت متفاوتی روی می‌دهد.
تزریق واکسن گارداسیل به چه کسانی ممنوع است؟
این واکسن هم مانند سایر داروها و واکسن‌های موجود موارد منع مصرف دارد. پس لازم است پیش از تزریق در مورد سوابق آلرژی و داروهایی که در حـال حاضر مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. از جمله کسانی که نمی‌توانند واکسن hpv را دریافت کنند عبارتند از:
- زنان باردار یا کسانی که قصد بارداری دارند. در صورت داشتن نشانه‌های بارداری حتما پزشک خود را مطلع کنید. برای آگاهی از می‌توانید مقاله مرتبط به آن را از وب‌سایت حال بخوانید.
- زنانی که به نوزاد خود شیر می‌دهند
- افرادی که در حـال حاضر دچار تب هستند
- کودکان زیر ۹ سال
- کسانی که در تزریق قبلی این واکسن واکنش آلرژیک نشان داده‌اند
- افراد مبتلا به بیماریهای مرتبط با نقص ایمنی یا سرطان
- کسانی که حساسیت شدید به مخمرهای قارچی دارند
- افرادی که به تازگی پیوند عضو انجام داده و برای جلوگیری از پس زدگی عضو دارو مصرف می‌کنند
محل تزریق واکسن گارداسیل
محل تزریق واکسن گارداسیل که واکسن زگیل تناسلی نیز نامیده می‌شود باید به صورت داخل عضلانی به عضله دلتوئید (یا عضله سرشانه) در قسمت بالای بازو باشد. البته می تواند در قسمت بالا و بیرون ران البته به صورت عمقی تزریق شود.
اگر واکسن گارداسیل به صورت داخل وریدی، داخل جلدی و زیر جلدی تزریق شود باعث کاهش اثربخشی آن خواهد شد. بنابراین نحوه تزریق واکسن گارداسیل به صورت عضلانی بوده و باید توسط پزشک انجام شود. ضمن اینکه می‌توانید از حال نیز برای این امر استفاده نمایید.
نکاتی درباره واکسن گارداسیل
سرطان‌های دستگاه تناسلی از انواع سرطان‌های مهم و عامل مرگ انسان‌های زیادی هستند. این نوع سرطان‌ها معمولا در اثر ابتلای افراد به سویه‌های خاصی از ویروسی به نام پاپیلومای انسانی (HPV) روی می‌دهند. برای پیشگیری از این بیماری‌ها روش‌های مختلفی مانند داشتن رابطه جنسی محافظت شده و… وجود دارد.
اما یکی از بهترین و ایمن‌ترین این روش‌ها، تزریق واکسن hpv است. بهترین زمان دریافت آن پیش از شروع رابطه جنسی و در سنین نوجوانی است اما دریافت آن در سنین بالاتر هم می‌تواند مفید و موثر باشد.
سوالات متداول
این واکسن اولین واکسن تایید شده برای جلوگیری از ابتلا به سویه‌های خطرناک ویروس پاپیلومای انسانی است. این واکسن از ابتلا به سرطان دهانه رحم، زگیل‌های تناسلی و… جلوگیری می‌کند.
نحوه تزریق واکسن گارداسیل چگونه است؟
این واکسن برای حداکثر اثرگذاری بهتر است پیش از اولین رابطه جنسی و در سه دوز با فاصله دو و شش ماه بعد از تزریق اول انجام گیرد. تزریق آن حتما باید توسط پزشک و به صورت عضلانی انجام شود.
مراکز تزریق واکسن گارداسیل کجا هستند؟
این واکسن را می‌توان در مطب پزشک و یا کلینیک‌های پزشکی تحت نظر پزشک متخصص دریافت کرد. در صورتی که تزریق یک دوز آن را فراموش کردید برای تعیین زمان مناسب تزریق با پزشک خود تماس بگیرید.