شما به عنوان والدینی مسلمان وظیفه دارید که نماز خواندن را به کودک خود بیاموزید. مخصوصا زمانی که جشن تکلیف در منزل گرفته می‌شود. در این مقاله سعی داریم به یاد دادن نماز را به روشی ساده بیان کنیم تا در این فرایند دچار هیچ مشکلی نشوید و بتوانید به خوبی این فریضه الهی را به کودک خود یاد دهید. در این مطلب مراحل نماز خواندن به ترتیب ذکر می‌شود و در ادامه آموزش نماز چهار رکعتی نماز طهر ، آموزش نماز سه رکعتی مغرب و آموزش نماز صبح را خواهیم داشت.
اموزش نماز به روش ساده
بسیاری از خانواده ها آموزش نماز به کودکان خود را از سنین پایین آغاز می کنند با این حال آموزش نماز به دختران و پسران با رسیدن به ضرورت پیدا می کند. برای سهولت این امر بهتر است آموزش نماز قدم به قدم و به صورت زیر انجام شود:
آشنا کردن کودک با فلسفه نماز
در آموزش نماز به دانش آموزان بهتر است گزیده‌ای کوچک و قابل فهم از حکمت و فلسفه نماز را به او آموخت. سعی کنید متناسب با فهم و درکش به او بگویید که نماز چیست و چرا باید خوانده شود. خوبی‌ها و زیبایی‌های نماز را به صورتی کاملا زیبا و کودکانه به او بیاموزید. برای انتخاب بهترین لباس نظامی ارتش برای کودکان خود، باید به مناسب بودن سایز، کیفیت لباس، جنس و رنگ آن توجه کرد.
آموزش احکام نماز
بعد از آشنا کردن کودک با زیبایی‌های نماز، او نسبت به خواندن آن مشتاق می‌شود. حالا نوبت به این است که به او بگویید نماز خواندن احکام خاص خودش را دارد. او باید با بدن و لباسی پاک، همراه با وضو در جایی که هم تمیز است و هم غصبی نیست رو به قبله بایستد و سپس شروع به نماز خواندن کند.
آموزش وضو به کودکان نیز در این مرحله قرار دارد. به او یاد دهید که با چه آبی می‌تواند وضو بگیرد و چطور باید نیت کند. سپس روش صحیح وضو گرفتن را به او بیاموزید. او باید نیت کند که برای برای رضای خدا وضو می‌گیرد، سپس با دست راست صورت را از بالا تا پایین، از محل روییدن موی سر تا چانه بشوید.
سپس با مشتی آب توسط دست چپ دست راست را از اندکی بالای آرنج تا نوک انگشتان بشوید. این کار را باید از بالا تا پایین انجام دهد و نه برعکس. (مستحب است که دخترها آب را جلوی آرنج بریزند و پسرها پشت آرنج).سپس با تری دست راست مسح سر را بکشد و بعد به سراغ مسح پای راست و سپس مسح پای چپ برود.
اذان و اقامه در آموزش نماز برای کودکان
مستحب است فرد مسلمان قبل از نمازهای روزانه اذان بگوید. در این مرحله به کودک اذان گفتن را بیاموزید. آموزش اذان به کودکان زیاد سخت نیست. چون صوت اذان به گوش آنها بسیار آشناست. اذان به این صورت گفته می‌شود:
اللّهُ أَکْبَرُ، اللّهُ أَکْبَرُ، اللّهُ أَکْبَرُ، اللّهُ أَکْبَرُ
خدا از همه چیز و همه کس برتر است.
اَشْهَدُ اَن لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، اَشْهَدُ اَن لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ
گواهى مى دهم که جز آفریدگار جهان، خدایى نیست.
أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ، أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ
گواهى مى دهم که محمّد فرستاده خداست.
اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیّاً وَلِىُّ اللّهُ، اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیّاً وَلِىُّ اللّهُ. ( مستحب است به نیت قربت)
گواهى مى دهم که على ولىّ خدا بر همه خلق است.
حَیَّ عَلَی الصَّلاةِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاةِ
بشتابید بسوى نماز
حَىَّ عَلَى الفَلاحِ، حَىَّ عَلَى الفَلاحِ
بشتابید به سوى رستگارى
حَىَّ عَلَى خَیْرِ الْعَمَلِ، حَىَّ عَلَى خَیْرِ الْعَمَلِ
بشتابید به سوى بهترین کارها
اللّهُ أَکْبَرُ، اللّهُ أَکْبَرُ
خدا از همه چیز و همه کس برتر است
لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ
جز آفریدگار جهان معبودى نیست
بعد از اینکه اذان گفته شد، مستحب است به ذکر اقامه بپردازد. از آنجا که اقامه و اذان تا حد زیادی به هم شبیه‌اند، آموزش اقامه به کودکان بسیار آسان است.اقامه مانند اذان است با این تفاوت که ” اللّهُ أَکْبَرُ “ در ابتدای اقامه به جای 4 بار، تنها دوبار قرائت می‌شود و” لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ “ انتهایی نیز به جای دوبار، تنها یک بار قرائت می‌شود.همچنین در اقامه باید بعد از گفتن “حَىَّ عَلَى خَیْرِ الْعَمَلِ، حَىَّ عَلَى خَیْرِ الْعَمَلِ” گفته شود: “ قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ، قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ “
آموزش خواندن نماز
حالا کودک آماده است تا سراغ مرحله اصلی یعنی خواندن نماز برود. او با فلسفه آشناست، احکام نماز را می‌داند، بلد است اذان بگوید و می‌تواند اقامه بخواند. يگان ويژه لباس پلیس بچه گانه یکی از انواع لباس نظامی بچگانه است که طرفداران زیادی دارد.
مراحل نماز خواندن به ترتیب
کسی که نماز 4 رکعتی بلد شود، به سرعت می‌تواند نمازهای 3 رکعتی و 2 رکعتی را نیز بیاموزد. ما در ابتدا آموزش نماز 4 رکعتی را می‌آوریم. سپس می‌گوییم که چطور نماز 3 رکعتی و نماز 2 رکعتی را می‌توانید بخوانید.
می‌توانید از همین ترتیب برای آموزش نماز به کودکان کمک بگیرید یا اینکه برعکس عمل کنید! یعنی ابتدا نماز 2 رکعتی را به او بیاموزید، سپس 3 رکعتی را و در انتها به سراغ آموزش نماز 4 رکعتی بروید.
آموزش نماز ظهر ( آموزش نماز چهار رکعتی )
رکعت اول
نیت می‌کنیم و تکبیرالاحرام می‌گوییم. برای گفتن تکبرالاحرام باید دست‌ها را تا گوش‌ها بالا ببریم و بگوییم الله اکبر. سپس سوره حمد را می‌خوانیم:
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ: به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ: ستایش مخصوص خداوندى است که پروردگار جهانیان است
اَلرَّحْمنِ الرَّحیمِ: بخشنده و بخشایشگر است.
مَالِکِ یَوْمِ الدّینِ: (خداوندى که) صاحب روز جزا است.
اِیّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیّاکَ نَسْتَعِینُ: (پروردگارا) تنها تو را مى پرستیم و تنها از تو یارى مى جوییم
اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ: ما را به راه راست هدایت فرما!
صِراطَ الَّذینَ اَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ: راه کسانى که آنان را مشمول نعمت خود ساختى،
غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لا الضّآلّینَ: نه راه کسانى که بر آنان غضب کردى و نه گمراهان!
یکی از احکام نماز برای نمازگزاران داشتن پوشش مناسب می باشد. بدین منظور دختران برای اقامه‌ی نماز چادر نماز بر سر می کنند. برای خرید و مشاهده مدل های مختلف چادر نماز دخترانه بر روی عبارت کلیک کنید.
بعد از اینکه سوره حمد خوانده شد سوره‌ی دیگری از قرآن کریم را می‌خوانیم. در ابتدا یک سوره کوتاه انتخاب کنید تا خواندن آن برای کودک آسان باشد. به عنوان مثال سوره توحید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ: به نام خداوند بخشنده بخشايشگر
قُلْ هُوَ اللَّهُ احَدٌ: بگو اوست خداى يكتا.
اللَّهُ الصَّمَدُ: خداوندى است كه همه نيازمندان قصد او مى كنند؛
لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ: (هرگز) نزاد و زاده نشد؛
وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً احَدٌ: و براى او هيچ گاه شبيه و مانندى نبوده است.
قابل ذکر است که قرائت یکی از واجبات نماز است، لذا قرائت صحیح و درست آیات ضرورت دارد. تمرین روخوانی قرآن به کودکان کمک می کند تا آیات را به درستی قرائت کنند. بدین منظور پینشهاد رایاد به شما مطالعه مقاله در سنین پایین می باشد.
به رکوع می‌رویم. در رکوع واجب است به اندازه‌ای خم شویم که بتوانیم دست‌ها را روی زانو بگذاریم، ذکر بگوییم، در هنگام گفتن ذکر آرامش بدن داشته باشیم، بعد از رکوع بایستیم، بعد از رکوع ارامش بدن داشته باشیم.
ذکر رکوع می‌تواند 3 مرتبه ” سُبْحانَ اللَّهِ “ باشد یا یک مرتبه ” سُبْحانَ رِبِّىَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ
(پروردگار بزرگ من از هر عیب و نقصی پاک و منزه است و من مشغول ستایش او هستم )”
که مستحب است آن را 3 یا 5 یا 7 بار تکرار کنیم.بعد از گفتن ذکر رکوع همانطور که گفته شد می‌ایستیم و سپس می‌نشینیم و به سجده می‌رویم.سجده باید جوری باشد که هفت عضو بدن شامل (کف دو دست، سر زانوها، نوک انگشت‌های بزرگ پا و پیشانی ) روی زمین باشد، ذکر بگوییم، آرامش بدن وجود داشته باشد، پیشانی روی چیزی باشد که سجده بر آن صحیح است. ذکر سجده می‌تواند 3 مرتبه “ سُبْحانَ اللَّهِ” باشد یا یک مرتبه ” سُبْحانَ رِبِّىَ الْاَعْلی وَ بِحَمْدِهِ
(پروردگار من که از همه کس بالاتر می‌باشد از هر عیب و نقصی پاک و منزه است و من مشغول ستایش او هستم)”بعد از سجده اول می‌نشینیم، اندکی تامل می‌کنیم و با آرامش به سجده دوم می‌رویم و ذکر می‌گوییم. بعد از سجده دوم مستحب است که بنشینیم و با اندکی تامل و آرامش بلند شویم؛ البته نه به صورتی که صورت نماز به هم بریزد.
نکته: حمد و سوره در نمازهای صبح، مغرب و عشا باید توسط پسرها بلند خوانده شود ولی دخترها در صورتی که صدای انها به گوش نامحرم نمیرسد می‌توانند بلند بخوانند و در غیر این صورت نه. در نماز ظهر و عصر همه باید حمد و سوره را آهسته بخوانند.
رکعت دوم
بعد از اینکه ایستادیم دوباره حمد و سوره را قرائت می‌کنیم. مستحب است در رکعت دوم قنوت کنیم. یعنی دست‌ها را روی بروی صورت بگیریم و دعا کنیم. هر دعایی را می‌توان در قنوت خواند. حتی می‌توان به زبان مادری نیز دعا کرد.بنابراین به کودک بگویید که می‌تواند هر دعایی که دارد و قادر به بیان عربی آن نیست به فارسی بگوید.
ذکر قنوت می‌تواند این دعای پر از خیر و برکت باشد:
“ رَبَّنا آتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ
(خداوندا در دنیا و در سراى دیگر به ما نیکى مرحمت فرما و ما را از عذاب دوزخ نگاه دار)”
بعد از قنوت به رکوع می‌رویم، سجده می‌کنیم و سجده دوم را نیز به جا می‌آوریم. بعد از سجده رکعت دوم باید تشهد بخوانیم:
اشْهَدُ انْ لا الهَ إلَّااللَّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ: گواهى مىدهم هيچ كس شايسته پرستش جز خداوند نيست، يگانه است و شريك ندارد.
وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ: و گواهى مىدهم محمد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ: خداوندا! درود بفرست بر محمد صلى الله عليه و آله و اهل بيت او عليهم السلام.
رکعت سوم
بعد از خواندن تشهد، می‌ایستیم و رکعت سوم نماز را شروع می‌کنیم. در رکعت سوم یا سوره حمد را خواهیم خواند یا سه مرتبه تسبیحات اربعه را می‌خوانیم:
” سُبْحانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إلهَ إلَّااللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَرُ (پاك و منزّه است خداوند و حمد و ستايش مخصوص اوست و معبودى جز او نيست و خداوند بزرگتر از آن است كه به وصف آيد)”
سپس به رکوع می‌رویم و دوبار سجده می‌کنیم.
رکعت چهارم
بعد از اینکه سجده رکعت سوم را به جای آوردیم بلند می‌شویم و همانند رکعت سوم یا حمد را می‌خوانیم یا سه بار تسبیحات اربعه. به رکوع می‌رویم دوبار سجده به جای می‌آوریم. می‌نشینیم و تشهد می‌خوانیم(همانند رکعت دوم) بعد از تشهد سلام می‌دهیم و نماز تمام می‌شود.
ذکر سلام به این صورت است:
السَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّها النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ: درود و رحمت و برکات خدا بر تو اى پیامبر.
السَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلى عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ: درود بر ما و بر بندگان صالح خدا.
السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ: درود بر شما اى نمازگزاران و مؤمنان و رحمت و برکات خدا بر شما.
نکته: مراحل ترتیب خواندن نماز چهار رکعتی عصر و نماز چهار رکعتی عشا نیز همانند آموزش نماز ظهر است. لباس پلیس بچه گانه در کرج تاثیر مثبتی بر روی کودکان دارد. آنها با این لباس، نقش پلیس را بازی می‌کنند و به اصول امنیتی مربوط به نظم جامعه آشنا می‌شوند.