پس از فوت متوفی، لازم است ماترک وی بین ورثه تقسیم شود. اما قانون مشخص می‌کند که چه کسانی از ماترک متوفی ارث می‌برند. در واقع شورای حل اختلاف تعیین می‌کند که ورثه منحصراً چه اشخاصی هستند. در کل این فرایند به نوعی انحصار به وراثت انجام میشود. عبارت انحصار به وراثت چندان مصطلح نیست و اغلب مردم به آن می گویند. در علاوه بر تعیین ورثه، میزان سهم‌الارث هر یک از آنان نیز مشخص خواهد شد. بعد از فوت متوفی عموماً دو نوع گواهی حصر وراثت صادر میشود که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم.
مقاله پیشنهادی: مراحل اخذ پایان کار تفکیکی آپارتمان
انحصار وراثت محدود چیست ؟
اموالی که برای وراث باقیمانده است، ممکن است ارزش بسیار بالایی داشته باشند. همچنین این احتمال وجود دارد که ارزش اموال آن‌ها کمتر از میزان مشخصی باشد. بر اساس همین میزان، نوع انحصار وراثت نیز مشخص خواهد شد. به عبارت دیگر در صورتی که ارزش کل اموال متوفی، کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، ورثه موظف هستند برای گرفتن انحصار وراثت محدود اقدام کنند. بنابراین سقف انحصار وراثت محدود ، همین مبلغ است و در صورتی که این مبلغ، بیشتر باشد، نمی‌توان برای دریافت این نوع سند اقدام نمود.
انحصار وراثت نامحدود چیست ؟
بر خلاف ماهیت و مراحل انحصار وراثت محدود ، زمانی که میزان ارزش اموال، بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، ورثه موظف هستند مدارک انحصار وراثت نامحدود را جمع آوری و برای دریافت سند اقدام کنند. به این نکته توجه داشته باشید که فرق انحصار وراثت محدود و نامحدود تنها در میزان ارزش اموال خلاصه نمی‌شود. مراحل گرفتن انحصار وراثت نامحدود نسبت به انحصار وراثت محدود گسترده‌تر است و به طور طبیعی، فرآیند آن، زمان بیشتری را صرف می‌کند. در ادامه مطلب، این مباحث را به صورت تفصیلی بررسی می‌کنیم.
گواهی انحصار به وراثت محدود
با توجه به میزان ارزش ماترک متوفی، وراث می‌توانند گواهی محدود یا نامحدود بگیرند. چنانچه کل دارایی متوفی کمتر از 30 میلیون ریال ارزش داشته باشد، اخذ گواهی حصر وراثت محدود کفایت می‌کند. این گواهی اغلب برای انجام امور و دیون معنوی به کار می‌رود. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که ارزش دارایی‌هایش کمتر از 3 میلیون تومان باشد. بنابراین گواهی انحصار به وراثت محدود برای تقسیم ارث و امور مادی چندان کاربردی ندارد.
گواهی انحصار به وراثت نامحدود
برای تقسیم ارث متوفایی که ارزش ماترک وی بیش از 30 میلیون ریال باشد، وراث حتماً باید گواهی حصر وراثت نامحدود اخذ کنند. دریافت گواهی نامحدود نسبت به گواهی محدود زمان بیشتری می‌برد. زیرا دریافت گواهی نامحدود یک مرحله اداری اضافه‌تر دارد و آن انتشار آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار است. شورای حل اختلاف قبل از صدور گواهی انحصار به وراثت نامحدود ابتدا یک آگهی در روزنامه چاپ می‌کند تا اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری وجود ندارد. در این آگهی از ذینفعان خواسته میشود که اگر ادعایی دارند مراتب را اطلاع دهند. چنانچه کسی مراجعه نکند، پس از گذشت یک ماه گواهی صادر میشود.
مدارک انحصار به وراثت
- گواهی فوت متوفی
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت آن
- شناسنامه وراث
- وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)
مراحل گام به گام انحصاروراثت
قبل از هر چیز ابتدا ورثه باید مدارک گفته شده را تهیه نمایند. برای تهیه استشهادیه محضری، وراث باید فرم مخصوص استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی تکمیل نمایند. توجه کنید که برای تکمیل فرم استشهادیه به امضای 3 نفر شاهد نیاز می‌باشد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، گام بعدی مراجعه به دفتر الکترونیک خدمات قضایی می‌باشد. با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی وراث می‌بایست دادخواست صدور گواهی انحصار به وراثت ارائه نمایند.
پس از ارائه دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی نسبت به انتشار آگهی حصر وراثت نامحدود در روزنامه اقدام می‌کند. شورای حل اختلاف به منظور این که اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری جز متقاضیان وجود ندارد، یک آگهی در روزنامه منتشر می‌کند. یک ماه فرصت می‌دهد تا چنانچه شخصی ادعای ذینفع بودن دارد مراجعه کند.
در غیر این صورت پس از گذشت یک ماه گواهی حصر وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف صادر میشود. اما چنانچه در مدت انتشار آگهی شخصی مراجعه کند و ادعای ذینفع بودن داشته باشد، جلسات رسیدگی برگزار میشود و همین امر فرایند صدور گواهی را طولانی‌تر می‌کند.
هزینه ها
هزینه دریافت گواهی حصر وراثت محدود و نامحدود یکسان است. زیرا انتشار آگهی به عهده شورای حل اختلاف است و بابت آن از وراث هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. کل هزینه انحصار به وراثت در سال 99 چیزی نزدیک به 200 هزار تومان است که می‌بایست در دفاتر الکترونیک خدمات قضایی و هنگام ارائه دادخواست پرداخت شود.
مالیات آن
فرایند حصر وراثت مشمول هیچ مالیاتی نمی‌باشد. کل هزینه‌ای که ورثه باید بابت دریافت گواهی حصر وراثت پرداخت کنند، همان 200 هزار تومان است که در دفتر خدمات قضایی پرداخت میشود. اما پس از در یافت گواهی، وراث برای تقسیم اموال متوفی ابتدا باید مالیات بر ارث بپردازند. برخی ورثه به اشتباه فکر می‌کنند که این مالیات مربوط به انحصار به وراثت است. در صورتی که مالیاتی که بابت ارث دریافت می‌شودنام دارد. مالیات مذکور در اداره امور مالیاتی پرداخت میشود و هیچ ارتباطی به شورای حل اختلاف ندارد.
مراحل گام به گام انحصار به وراثت چگونه است؟
قبل از هر چیز ابتدا ورثه باید مدارک گفته شده را تهیه نمایند. برای تهیه استشهادیه محضری، وراث باید فرم مخصوص استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی تکمیل نمایند. توجه کنید که برای تکمیل فرم استشهادیه به امضای 3 نفر شاهد نیاز می‌باشد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، گام بعدی مراجعه به دفتر الکترونیک خدمات قضایی می‌باشد. با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی وراث می‌بایست دادخواست صدور گواهی انحصار به وراثت ارائه نمایند.
پس از ارائه دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی نسبت به انتشار آگهی حصر وراثت نامحدود در روزنامه اقدام می‌کند. شورای حل اختلاف به منظور این که اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری جز متقاضیان وجود ندارد، یک آگهی در روزنامه منتشر می‌کند. یک ماه فرصت می‌دهد تا چنانچه شخصی ادعای ذینفع بودن دارد مراجعه کند. در غیر این صورت پس از گذشت یک ماه گواهی حصر وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف صادر میشود. اما چنانچه در مدت انتشار آگهی شخصی مراجعه کند و ادعای ذینفع بودن داشته باشد، جلسات رسیدگی برگزار میشود و همین امر فرایند صدور گواهی را طولانی‌تر می‌کند.
هزینه انحصار به وراثت در سال 99 چقدر است؟
هزینه دریافت گواهی حصر وراثت محدود و نامحدود یکسان است. زیرا انتشار آگهی به عهده شورای حل اختلاف است و بابت آن از وراث هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. کل هزینه انحصار به وراثت در سال 99 چیزی نزدیک به 200 هزار تومان است که می‌بایست در دفاتر الکترونیک خدمات قضایی و هنگام ارائه دادخواست پرداخت شود.
مالیات انحصار به وراثت چیست؟
فرایند حصر وراثت مشمول هیچ مالیاتی نمی‌باشد. کل هزینه‌ای که ورثه باید بابت دریافت گواهی حصر وراثت پرداخت کنند، همان 200 هزار تومان است که در دفتر خدمات قضایی پرداخت میشود. اما پس از در یافت گواهی، وراث برای تقسیم اموال متوفی ابتدا باید مالیات بر ارث بپردازند. برخی ورثه به اشتباه فکر می‌کنند که این مالیات مربوط به انحصار به وراثت است. در صورتی که مالیاتی که بابت ارث دریافت میشود مالیات بر ارث نام دارد. مالیات مذکور در اداره امور مالیاتی پرداخت میشود و هیچ ارتباطی به شورای حل اختلاف ندارد.
مدارک لازم برای انحصار وراثت محدود و نامحدود
مدارک مورد نیاز برای دریافت هر یک از اسناد اشاره شده، با یکدیگر شباهت دارند. این اسناد، به شرح زیر هستند:
- شناسنامه شخص فوت شده: این شناسنامه بعد از فوت، توسط سازمان ثبت احوال باطل میشود اما ارائه نسخه باطل شده آن به همراه سایر مدارک برای دریافت سند انحصار وراثت، قانونی است.
- گواهی فوت متوفی
- استشهادیه محضری: این استشهادیه باید شامل اسامی وراث شخص فوت شده باشد. همچنین لازم است دو نفر از اشخاصی که وراث را می‌شناسند، آن را امضا کنند.
- مدارک شناسایی وراث به همراه کپی آن‌ها
- وصیت نامه تنظیم شده توسط متوفی
مراحل گرفتن انحصار وراثت محدود
ابتدا به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست انحصار وراثت محدود را تنظیم کنید. دفتر مزبور، درخواست شما را بررسی می‌کند و در اسرع وقت، پرونده را به آخرین محل اقامت متوفی ارجاع می‌دهد. شورا درخواست وراث را بررسی و با توجه به محدود بودن انحصار وراثت، بدون انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار، نسبت به صدور سند انحصار وراثت اقدام می‌کند. توجه داشته باشید که صدور انحصار وراثت محدود، بین ۷ تا ۱۰ روز زمان لازم دارد.
مراحل دریافت انحصار وراثت نامحدود
رویه دریافت انحصار وراثت نامحدود با انحصار وراثت محدود متفاوت است. بعد از مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم دادخواست انحصار وراثت نامحدود ، زمانی که نوبت به بررسی پرونده توسط شورای حل اختلاف می‌رسد، شورا یک آگهی را در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می‌کند. این آگهی، به دریافت سند انحصار وراثت نامحدود توسط وراث اشاره دارد و به سایر اشخاص، اعلام می‌کند که وراث قصد دارند برای دریافت این سند اقدام کنند. بنابراین اشخاص ثالث، حداکثر تا سی روز می‌توانند نسبت به درخواست ورثه شخص فوت شده اعتراض کنند، در غیر این صورت، حداکثر تا ۱۰ روز، سند انحصار وراثت نامحدود تنظیم و به وراث تقدیم میشود.
توجه داشته باشید که در هر دو مورد، دولت بخشی از اموال را دریافت نمی‌کند. در حقیقت وراث موظف هستند مبلغ ۲۰۰ هزار تومان را در همان ابتدا به دفتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کنند و بیشتر از این مقدار، وجهی دریافت نخواهد شد.
تبدیل انحصار وراثت محدود به نامحدود
این احتمال وجود دارد که وراث، در ابتدا مراحل انحصار وراثت محدود را به انجام رسانند و همین سند را دریافت کنند. سپس متوجه شوند که لازم است سند انحصار وراثت نامحدود را به دست آورند. در این صورت، هر یک از وراث می‌توانند به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه و مدارک مورد نیاز انحصار وراثت نامحدود را تقدیم کنند. بدیهی است همان مراحلی که برای انحصار وراثت نامحدود بیان کردیم، در اینجا نیز تکرار خواهد شد.
تفاوت بین انحصار وراثت محدود و نامحدود چیست؟
بر طبق میزان ارزش مال و دارایی شخص متوفی، وراث گواهی انحصار وراثت محدود یا نا محدود دریافت می‌کنند. در ادامه تفاوت انحصار وراثت محدود و نا محدود را بررسی خواهیم کرد.
منبع: