اهمیت کنترل کیفیت آب استخرهای شنا
به نقل از اینتکس تهران؛ عدم پیاده نمودن الزامات آئين نامه داخلي استخرهاي شنا توسط مدير و مسئولين استخر، مغاير با اصول بهداشتي و مخاطرات براي سلامت عمومي محسوب شده و در اسرع وقت بايد نسبت به رفع نواقص آن اقدام نمايند.
مواردي كه بايد براي جلوگيري از خطرات سلامتي شناگران مورد توجه قرار گيرد به شرح ذيل می باشد:
- عدم اجراي حداقل الزامات مورد نياز براي گندزدايي بخش هاي مختلف استخر اینتکس
- افت عملكرد مداوم فيلتراسيون استخر و تجهيزات گندزدايي.
- افزایش ميزان pH بيشتر از 8/ 7 در گندزدايي با كلر یا بيشتر از 8 با بروم يا کاهش pH به كمتراز 2/ 7
- استفاده از آبهاي آلوده و يا تاييد نشده براي تامين آب آشاميدني و استخر.
- عبور سيم هاي برق افقي با فاصله اي كمتر از 6 متر از لبه استخر.
- وجود مدارهاي الكتريكي محافظت نشده در ارتفاعي كمتر از 3 متر از لبه استخر.
الزامات، دستورالعمل و رهنمودهای تخصصی مرکز سلامت محیط و کار
- تخلف در تعبيه روشنايي و روشنايي اضطراري.
- عدم وجود تمامي تجهيزات نجات غريق در محوطه استخر.
- قابل رويت نبودن كف استخر به دليل كدر بودن.
- عدم وجود علامت مناسب نشان دهنده عمق استخر و يا نصب اشتباه نابجا.
- اتصال سيستم لوله كشي آب شرب و آب استخر و يا اتصال ميان سيستم فاضلاب و فيلتراسيون استخر.
- عدم تعبيه وسايل و شرايط لازم به منظور جلوگيري از دسترسي افراد به داخل استخر درساعاتي كه استخر بسته و يا خارج از سرويس دهي است.
- استفاده از مواد شيميايي فاقد تاييديه و يا بكارگيري نادرست مواد شيميايي در آب استخر.
- شكستگي و يا عدم وجود شبكه فاضلاب در استخر.
- شلوغي بيش از ظرفيت استخر به گونه اي كه منجر به نظارت ضعيف و نادرست بر شناگران شود.
- وجود شيشه و يا اجسام نوك تيز و برنده در داخل و اطراف محوطه استخر.
- هرگونه موارد تهديد كننده سلامتي افراد.
خدمات شرکت های مربوطه در زمینه کنترل بهداشت استخرها :
– نمونه برداری دوره ای و کنترل آب استخر های شنا و جکوزی از طریق انجام آزمون ها بر طبق استاندارد
– نمونه برداری دوره ای از سطوح سونا و کنترل بهداشتی فضای سوناها
– ارائه گزارشات تفسیری در مورد وضعیت بهداشتی ،استخرها ، سونا و جکوزی و کلیه اماکن آبی
– ارائه راهکار جهت اصلاح مشکلات موجود در سیستم های تصفیه و آب مورد استفاده در اماکن آبی
– انجام کلیه آزمون های لازم جهت تعیین کیفیت آب چاهها ، منازل ، آبهای رودخانه ها و کلیه اماکن آبی
استخر و بهداشت استخر
بهداشت استخر-شنا یکی از ورزش ها و سرگرمی های بسیار مناسب و لذت بخش برای کلیه افراد در سنین مختلف، به ویژه در فصل گرما محسوب می شود. این تفریح سالم نه تنها در هوای گرم تابستان، بلکه در روزهای سرد زمستان نیز طرفداران زیادی دارد. آن چه در همه استخرها باید مورد توجه قرار گیرد، مسائل بهداشتی به ویژه پاکیزگی آب و تجهیزاتی است که باید به طور کامل تحت نظارت و کنترل قرار گیرند.
استخر شنا به حجم مشخصي از آب اطلاق مي‌شود كه معمولاً در يك فضا با ابعاد و اندازه مشخص محصور شده است. آب استخرها معمولاً از منابع آب آشاميدني هستند كه با اضافه كردن مواد گندزدا تصفيه شده‌اند. استخرهاي شنا به يكي از سه شكل پر و خالي شونده، با گردش آب و يا با جريان مداوم آب وجود دارند.
استخر شنا محل مناسبي براي انتقال بيماريهاي عفوني و پوستي مي‌باشد. اهميت بهداشت آب استخرهاي شنا در رابطه با كيفيت ميكروبي و شيميايي آن مي‌باشد. استخرها بعلت اينكه در يك مدت زمان محدود به طور همزمان مورد استفاده تعداد زيادي از افراد قرار مي‌گيرند هميشه با مسائل و خطرات بهداشتي همراه مي‌باشند.
چنانچه منبع تأمين كننده آب استخر كاملاً سالم هم باشد، ورود حتي مقادير جزيي باكتريهاي پاتوژن (بيماريزا) توسط شناگران احتمال خطر عفونت را به همراه دارد. از بين بيماريهاي منتقله از طريق شنا مي‌توان به تب تيفوئيد، ديسانتري، تراخم ليپتوسپيروزيس، كرمهاي حلقوي، عفونت‌هاي پوستي، خارش شناگران، عفونت سينوسها، عفونت گوش و گلو اشاره كرد.
● رعایت نکات و مقررات بهداشتی توسط شناگران در استخرها
به منظور پیش گیری از بیماری ها، ضرورت دارد که شناگران به دستورات و نکات بهداشتی زیر توجه کنند:
۱) شناگران موظف هستند که قبل از ورود به استخر بادی، بدن خود را با آب گرم و صابون بشویند. همچنین بعد از استفاده از آب استخر همین عمل را انجام دهند تا از آلودگی های احتمالی پیش گیری به عمل آید.
۲) قبل از ورود به استخر، حتما پاهای خود را در حوضچه ضد عفونی به مدت یک دقیقه قرار دهند.
۳) شناگران قبل از ورود به استخر، باید مثانه خود را تخلیه کنند.
۴) در صورت استفاده از توالت در محوطه استخر شنا، شناگر می باید قبل از ورود به استخر، بدن خود را با آب و صابون بشوید و از حوضچه کلر عبور کند.
۵) شنا گر از ورود به استخری که به طور کامل پر آب نیست و یا نجات غریق در محوطه نیست، خودداری کند.
۶) شناگران از بردن مواد غذایی، ظروف مختلف به ویژه شیشه به محوطه استخر خودداری کنند.
۷) هر شناگر باید دارای وسایل اختصاصی شنای تمیز باشد.
● شرايط مطلوب آب استخر(بهداشت استخر)
بعضي از پارامترهاي شيميايي، فيزيكي و بيولوژيكي كه در كيفيت آب استخرهای شنا مورد توجه مي‌باشند عبارتند از :
- PH آب استخر : PH درجه اسيدي و بازي آب را نشان مي‌دهد. PH مناسب آب استخرهاي شنا بين 8-2/7 توصيه شده است. خورندگي سطوح، ايجاد لك، تحريك و سوزش چشم و پوست شناگران از اثرات PH پايين و رسوب‌گذاري، كاهش كارايي كلر براي گندزدايي، كدر شدن آب استخر (حالت ابري)، تحريك و سوزش چشم و پوست از اثرات PH بالا در آب استخرهاي شناست.
- دمای آب استخر: در استخرهاي سرپوشيده، كنترل دماي آب استخر و محيط آن (هواي استخر) داراي اهميت است. توصيه مي‌شود دماي هواي استخر حدود 3 درجه سانتيگراد گرمتر از دماي آب استخر باشد. دماي پيشنهاد شده برای آب استخر براي استفاده عموم 27، درجه مطلوب 24-23 و در وضعيت ايده آل 28-26 درجه سانتيگراد مي‌باشد.
دما نبايد بيشتر از 29 درجه باشد چرا كه شنا كردن در آبهاي بالاي 30 درجه ممكن است موجب وقفه تنفسي در فرد گردد. - شفافيت آب استخر: شفافيت از مهمترين ويژگيهاي ظاهري آب استخرهاي شنا مي‌باشد و از جنبه‌هاي زير حائز اهميت است:
– عدم وجود ذرات معلق و كلوئيدي در آب استخر كه مانع تماس مستقيم و مناسب عامل گندزدا با ميكروارگانيسم‌ها مي‌شود.
– افراد قادر خواهند بود عمق آب استخر را تخمين بزنند و از وجود خطرات احتمالي به آساني مطلع شوند و مي‌توانند با اطمينان خاطر در آب استخر شنا نموده و شيرجه بزنند.
– ايجاد شرايط دلپذير، خوشايند و مطلوب در آب استخر به همراه جنبه‌هاي زيبا شناختي براي استفاده‌كنندگان.
شفافيت آب استخر بايد به حدي باشد كه يك صفحه سياه و سفيد به قطر 15 سانتيمتر، در عميق‌ترين نقطه استخر به راحتي ديده شود.
- مشخصه هاي ميكروبي در استخر: كيفيت ميكروبي آب استخرهاي شنا مهمترين عامل در استفاده سالم از استخر مي‌باشد. اكثر ميكروارگانيسم‌هايي كه در آب استخر يافت مي‌شوند، خطرناك نيستند.به علاوه در فرآيند گندزدايي و تصفيه، تمامي ميكروارگانيسم‌ها كه شامل باكتريها، ويروسها، جلبكها و قارچ‌ها مي‌باشند نابود مي‌شوند.مسئله عمده، آلودگي ثانويه ناشي از تماس ترشحات دهان، بيني، پوست و دفع ادرار مي‌باشد.
براي گندزدايي آب استخرهاي شنا روشهاي متعددي مانند استفاده از كلر، برم، يد، سيانورات‌هاي كلره و لامپ‌هاي اشعه ماوراء بنفش استفاده مي‌شود.
در حال حاضر كلر گزينه انتخابي براي گندزدايي آب استخرهاست. بخشي از كلر اضافه شده صرف اكسيداسيون مواد آلي و معدني موجود در آب استخر شده و مابقي صرف گندزدايي آب استخر مي‌شود. جهت اطمينان از گندزدايي آلودگي‌هاي ثانويه همواره بايد مقداري كلر آزاد باقيمانده در آب وجود داشته باشد. توصيه مي‌شود ميزان كلر آزاد باقيمانده حداقل 6/0 ميلي گرم در ليتر باشد.
اين ميزان كلر در PH بين 6/7-2/7 باعث ايجاد نتايج باكتريولوژيكي رضايت بخش خواهد شد. اما عملاً بين 3-1 ميلي گرم در ليتر كلر آزاد باقيمانده مورد نياز است. چرا كه افزايش آلودگي‌هاي احتمالي به همراه نوسانات PH كه كارايي كلر را محدود مي‌كند، نياز به كلر بيشتر را ضروري مي‌نمايد.
تحريك و سوزش چشم ممكن است بر اثر شنا در آب با PH كمتر از 4/7 همراه با حضور كلر تركيبي باقيمانده (كلرآمين) اتفاق افتد.
آب حوضچه پاشويه بايد حداقل حاوي 15 ميلي گرم در ليتر كلر باشد. تماس كوتاه مدت پا با آب حوضچه اطمينان كافي جهت گندزدايي ايجاد نخواهد كرد. كلر علاوه بر غلظت، نياز به زمان كافي براي اثرگذاري دارد. اگر چه غلظت بالاي كلر در حوضچه نياز به زمان را محدود كرده است اما يك مكث چند ثانيه‌اي در حوضچه ضروري به نظر مي‌رسد.
پرهيز از شنا در مواقع ابتلا به بيماريهاي عفوني و مسري (پوستي، گوارشي و تنفسي) كمترين انتظاري است كه از افراد مراجعه نده به استخرهاي شناي عمومي وجود دارد چرا كه امكان سرايت بيماري به ديگر استفاده‌كنندگان وجود خواهد داشت.
شناگاههاي طبيعي (رودخانه‌ها، چشمه‌ها، دريا، سدها و …)
شناگاههاي طبيعي در فصل تابستان ممكن است جهت شنا مورد استفاده قرار گيرند، همه ساله موارد زيادي از غرق شدن شناگران در دريا، رودخانه‌ها و ديگر محلهاي مورد استفاده اتفاق مي‌افتد كه عمدتاً ناشي از بي‌توجهي افراد به رعايت نكات ايمني است. بنابراين مسئله اساسي در استفاده از شناگاههاي طبيعي توجه به حفظ ايمني شناگران است.
به لحاظ بهداشت و سلامت نيز آب اين مناطق ممكن است حاوي آلاينده‌هاي ميكروبي، شيميايي و فيزيكي باشد. با آغاز فصل گرما و حضور مردم در شناگاههاي طبيعي، موارد زيادي از ابتلا افراد به بيماريهاي منتقله از آب گزارش مي‌شود. بديهي است كه تماس با آبهايي كه هيچگونه اطميناني جهت عدم وجود باكتري، قارچ و … در آنها وجود ندارد ممكن است سبب ابتلا به بيماريهاي گوارشي و پوستي گردد.
آلودگي‌هاي زيست محيطي نكته قابل توجه ديگري است كه بايد مد نظر قرار گيرد. آلاينده‌هاي شيميايي (مانند سرب و جيوه) ناشي از تخليه فاضلاب و يا پساب كارخانه‌ها در بالا دست رودخانه‌ها و آبريزها ممكن است سبب ايجاد مشكل گردد. قبل از استفاده از هر آبي جهت شرب، شنا، تفريح و يا هر مورد ديگر بايد جنبه‌هاي ايمني بهداشتي در ابعاد سلامت فردي و زيست محيطي مورد توجه قرار گيرند.